Мемлекеттік қызмет – үлкен жауапкершілікті талап ететін сала. Қоғамның тұрақтылығы мен дамуына тікелей ықпал ететін осы мамандық иелерінің еңбек жағдайы мен құқықтық қорғалуы әрдайым назарда болуы керек. Соның ішінде олардың өмірі мен денсаулығын сақтандыру мәселесі маңызды орын алады. Бүгін біз Қазақстандағы мемлекеттік қызметкерлердің өмірі қаншалықты сақтандырылғанын зерттеп көрдік. Оған арқау болған Шымкент қаласы әкімінің орынбасары Руслан Берденовке шабуыл жасалған оқиға.
Заңнама не дейді?
Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңы және «Мемлекеттік қызметшілерді әлеуметтік қорғау туралы» нормалар мемлекеттік қызметкерлердің өмірі мен денсаулығы сақтандырылатынын қарастырады.
Нақты айтқанда, мемлекеттік қызметшінің қызметтік міндеттерін орындау кезінде өміріне немесе денсаулығына зиян келтірілсе, оған немесе оның мұрагерлеріне мемлекет тарапынан өтемақы төленеді.
Сонымен қатар, мемлекеттік қызметшілердің міндетті сақтандыруы туралы арнайы талаптар бекітілген. Мәселен, 2022 жылдан бастап енгізілген өзгерістерге сәйкес, жоғары тәуекелді қызмет атқаратын мемлекеттік қызметкерлерді міндетті түрде сақтандыру нормасы күшейтілді. Олардың қатарына құқық қорғау органдары, төтенше жағдайлар қызметі, қарулы күштермен байланысты құрылымдарда жұмыс істейтін қызметкерлер кіреді.
Өтемақы мөлшері қандай?
Мемлекеттік қызметкер қызметтік міндеттерін атқару кезінде қайтыс болған жағдайда оның мұрагерлеріне 60 айлық есептік көрсеткіш (АЕК) мөлшерінде біржолғы өтемақы төленеді. Бұл сома жыл сайынғы АЕК көлеміне байланысты өзгереді. 2025 жылы АЕК мөлшері 4155 теңге екенін ескерсек, өтемақы шамамен 249 300 теңге шамасында болады.
Ал егер қызметкер жарақат алса немесе еңбекке жарамдылығы шектелсе, оның ауырлығына байланысты белгілі бір мөлшерде өтемақы қарастырылады. Мысалы, бірінші топтағы мүгедектік анықталса – толық сақтандыру төлемі жүргізіледі.
Неге қосымша сақтандыру маңызды?
Әлемдік тәжірибеде мемлекеттік қызметкерлерді сақтандырудың кеңейтілген пакеттері бар. Мысалы, Сингапур мен Германияда мемлекеттік қызметкерлерге қосымша ерікті медициналық сақтандыру ұсынылады. Бұл олардың қызметтік міндеттерімен байланысты тәуекелдерді азайтып қана қоймай, қызметкерлердің еңбекке деген ынтасын да арттырады.
Қазақстанда да бұл бағытта бастамалар бар. Бірқатар өңірлерде мемлекеттік қызметшілерге арналған ұжымдық ерікті сақтандыру пакеттері енгізіліп жатыр. Бұл болашақта өмірді сақтандыру жүйесін жетілдіруге жол ашады деп күтілуде.
Бүгінде Қазақстанда мемлекеттік қызметкерлердің өмірі мен денсаулығы белгілі бір деңгейде қорғалған. Алайда сақтандыру төлемдерін рәсімдеу мен төлеу барысындағы мәселелер толық шешілген жоқ.
Мемлекеттік қызметтегі азаматтардың әлеуметтік қорғалуын одан әрі күшейту үшін:
- сақтандыру рәсімдерін жеңілдету,
- өтемақы көлемін өмір сүру деңгейіне сәйкестендіру,
- қосымша ерікті сақтандыру жүйесін дамыту қажет.
Мемлекеттік қызметкерлердің өмірі мен денсаулығын сақтандыру – олардың қызметтік міндеттерін орындау барысында туындайтын қауіптерге қарсы маңызды қорғаныс құралы. Алайда, бұл сақтандыру жүйесі тек қаржылық өтемақы төлеумен шектелмеуі керек. Шымкент қаласы әкімінің орынбасары Руслан Берденовке 2025 жылғы 21 сәуірде жасалған қарулы шабуыл бұл мәселенің өзектілігін тағы да көрсетті.
