Сыбайлас жемқорлық – қоғамның экономикалық дамуын тежейтін, мемлекеттік басқару жүйесіне деген сенімді әлсірететін, әділдік принциптерін бұзатын ең өзекті мәселелердің бірі. Қазақстанда бұл құбылыспен күрес тек қылмыстық жауапкершілікпен шектелмейді, мемлекет пен қоғам біріге отырып, ұзақ мерзімді алдын алу шараларын жүргізуде. Оның ең маңызды бағыты – сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет деген не?
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет – бұл азаматтардың заңға құрметі, адалдық пен жауапкершілікке негізделген ұстанымдары, кез келген жемқорлық көрінісін қабылдамау қабілеті. Ол мыналарды қамтиды:
заңды білу және орындау;
жеке пайдадан гөрі қоғамдық мүддені қою;
сыбайлас жемқорлық әрекеттеріне нөлдік төзімділік;
құқықтық сауаттылық пен белсенді азаматтық позиция.
Мұндай мәдениет қалыптасқанда ғана қоғам әділетті әрі ашық дамуға мүмкіндік алады.
Заңнамалық негіз және қоғам рөлі
Қазақстанда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат тұжырымдамасы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» ҚР Заңы және басқа да заңнамалық актілер арқылы реттеледі. Бірақ заңнаманы толық жүзеге асыру үшін қоғамның белсенді қатысуы қажет.
Қоғамдық бірлестіктер, еріктілер ұйымдары, жастар ресурстық орталықтары, білім беру мекемелері және БАҚ азаматтық бақылаудың маңызды тетігіне айналып отыр. Олар:
ақпараттық-ағарту жұмыстарын жүргізеді;
құқықтық мәдениетті дамытады;
тұрмыстық жемқорлықтың алдын алуға бағытталған акциялар өткізеді;
жастарға адалдық пен әділеттілік туралы түсінік қалыптастырады.
Жастар – жемқорлыққа қарсы мәдениеттің негізгі таратушылары
Жемқорлыққа қарсы мәдениетті орнықтыру ең алдымен жастар ортасынан басталады. Өскелең ұрпақтың құқықтық білімі мен әлеуметтік жауапкершілігі қоғамның болашағын анықтайды. Сондықтан түрлі тренингтер, форумдар, ашық пікірталастар, ақпараттық науқандар ұйымдастыру – нәтижелі әдістердің бірі.
Ерікті жастардың ақпараттық парақшалар таратуы, әлеуметтік желілерде түсіндірме жұмыстары, квесттер мен челлендждер өткізу – бұл тұрмыстық жемқорлықтың алдын алуға бағытталған қазіргі заманғы тиімді тәсілдер.
Ашықтық – сенімді қоғамның кепілі
Мемлекеттік қызмет көрсету процестерінің цифрлануы, «Ашық бюджет», «Ашық әкімдік», онлайн кезек жүйелері, мемлекеттік сатып алулардың ашықтығы – жемқорлық тәуекелдерін азайтып, азаматтардың сенімін күшейтеді. Өйткені ақпараттың қолжетімді болуы қоғамдық бақылауды күшейтеді.
Әр азаматтың үлесі маңызды
Сыбайлас жемқорлықпен күрес – тек мемлекеттік органдардың міндеті емес, әрбір азаматтың жауапкершілігі. Күнделікті өмірдегі қарапайым әрекеттер, мысалы:
пара бермеу және пара сұрауға жол бермеу;
заңсыздықты көрсе, хабарлау;
құқықтық сауаттылықты арттыру;
мемлекеттік қызметтерді ресми, ашық жолмен алу
сияқты қадамдар қоғамдағы әділдік деңгейін айтарлықтай көтереді.
Қорытынды
Қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру – ұзақ мерзімді, жүйелі және ортақ іс. Бұл мәдениет неғұрлым кең тараса, қоғам соғұрлым ашық, сенімді және әділетті бола түседі. Әрбір азамат, әрбір жас, әрбір отбасы жемқорлыққа төзбеушілікті өзінен бастағанда ғана еліміз тұрақты дамыған, заң үстемдігі берік Әділетті Қазақстанға айналады. Тараз қаласы әкімдігінің ішкі саясат бөлімінің жастар ресурстық орталығының мемлекеттік — әлеуметтік тапсырысы аясында орындалды
